NEW YORK (Zenit.org).- Những bộ phận mới được mở ra gần đây từ Văn khố Mật của Tòa thánh Vatican tiết lộ cho thấy rằng Đức giáo hoàng Piô XII đã không chỉ cứu sống hàng ngàn người Do thái, mà còn cứu vớt cả di sản của họ, khỏi chế độ Quốc xã.

Đức giáo hoàng         Piô XII

Ông Michael Hesemann, một sử gia Đức, đại diện cho tổ chức nói trên, trong khi nghiên cứu các tài liệu trong văn khố Tòa thánh đã tìm thấy một lá thư của Hồng y Eugenio Pacelli, sau này trở thành Giáo hoàng Piô XII, gửi đi ngày 30 tháng 11 năm 1938, chỉ ba tuần lễ sau đêm hành quyết người Do thái Kristallnacht (*).

Lá thư này được gửi đến các tòa sứ thần và các phái bộ Tòa thánh cũng như 61 giám mục. Trong thư Hồng y Pacelli yêu cầu cấp 200 ngàn giấy nhập cảnh (visa) cho “những người Công giáo không phải gốc Aryan”. Chỉ một tháng sau đó, tức là vào ngày 9 tháng giêng, ngài lại gửi đi thêm ba lá thư nữa.

Hesemann giải thích rằng trong thư Hồng y Pacelli đã dùng những từ ngữ như “những người Do thái cải đạo” và “những người Công giáo không phải gốc Aryan” hầu như để che dấu không cho chế độ Quốc xã biết kế hoạch thực sự của Tòa thánh.

Vào thời gian đó, theo hiệp định năm 1933, nước Đức cho phép Tòa thánh được trợ giúp cho những người được coi là “Công giáo không phải gốc Aryan”.

Ông nói thêm là Hồng y Pacelli trong lá thư của ngài đã đặc biệt yêu cầu: “Nên chú ý cung cấp nơi chốn ẩn náu để họ bảo toàn phúc lợi tâm linh và bảo vệ lễ nghi tôn giáo, phong tục và truyền thống của mình.”

Bách hại

Bản thông cáo giải thích rằng nội dung lá thư dường như đề cập đến một nhóm khác, không phải là những người Do thái đã cải đạo, những người mà, sau khi rửa tội “đã trở thành những người Công giáo bình thường” nhưng không có được “chỗ an toàn, phong tục, hay truyền thống của riêng mình.”

Hơn nữa, nhiều vị giám mục đã đáp ứng lời yêu cầu của Hồng y Pacelli, và các tài liệu cho thấy các vị này đã đề cập đến việc trợ giúp cho “những người Do thái bị bách hại” chứ không phải là “những người Do thái đã trở lại đạo” hay “những người Công giáo không thuộc gốc Aryan”.

Ông Matteo Luigi Napolitano, là giáo sư khoa học chính trị tại trường Đại học Urbino (Ý), cho thông tấn xã Zenit biết rằng một trong những lá thư ngày 9 tháng giêng năm 1939 lại có nội dung rõ ràng hơn nữa.

Theo vị học giả này thì lá thư đó cũng được gửi đến hơn 60 giám mục, và các chỉ thị trong thư, viết bằng tiếng Latinh “cho thấy không còn chút nghi ngờ nào về ý định của Tòa thánh và về ý nghĩ của Hồng y Eugenio Pacelli.”

Lá thư viết như sau: “Đừng chỉ tham gia vào việc cứu vớt người Do thái không thôi, mà cũng còn các nguyện đường, các trung tâm văn hóa và tất cả những gì liên quan đến đức tin của họ: như các cuộn sách chép Ngũ thư (Torah), các thư viện, các trung tâm văn hóa v.v..”

Ông giải thích đây là điểm quan trọng, bởi vì nhiều sử gia chỉ công nhận các nỗ lực của Piô XII trong việc cứu giúp những người Do thái đã trở lại theo đạo Công giáo, nhưng những bằng chứng ở đây dường như vẽ nên một hình ảnh khác:

“Bởi vì nhiều người chỉ trích triều đại giáo hoàng này còn chưa chấp nhận mối đe dọa đã được chứng minh là có thật của chế độ Quốc xã chống lại Quốc gia Vatican và trực tiếp đến sinh mạng của Giáo hoàng Piô XII, nên dường như họ không hiểu rằng đã có một nhu cầu che dấu khi Tòa thánh gửi đi những chỉ thị truyền miệng hoặc được mã hóa.

“Trong nhiều trường hợp các sử gia không biết đến ngôn ngữ độc đáo của Vatican, đôi lúc đã dùng cổ ngữ Latinh để diễn tả những ý nghĩa ẩn tàng kín đáo trong những lời yêu cầu này.”

“Những từ ngữ như “người Công giáo không phải gốc Aryan”, “những người không phải gốc Aryan”, và “những người Công giáo Do thái”, tất cả đều thực ra có nghĩa là người Do thái nói chung” được mật hóa như thế để “nếu các tài liệu này bị tiết lộ sẽ không gây ra nghi ngờ, bởi vì thỏa ước ký năm 1933 đã đặc biệt cho phép bảo vệ những người Do thái đã trở lại theo Kitô giáo.”

Loại trừ những chướng ngại

Tổng giám đốc của Tổ chức Pave the Way Foundation, ông Gary Krupp, nhấn mạnh đến sứ mạng “xác định và loại trừ những chướng ngại không có tính cách thần học giữa các tôn giáo”, chẳng hạn như những điều trái ngược liên quan đến triều đại giáo hoàng Piô XII trong thế chiến II.

Ông nói: Dưới ánh sáng đó, tổ chức tiến hành một “dự án truy tầm tài liệu về thời kỳ chiến tranh để đưa ra công luận càng nhiều càng tốt những tài liệu và những lời chứng của những người tai nghe mắt thấy, nhằm đưa sự thật ra ngoài ánh sáng.”

Ông Elliot Hershberg, chủ tịch của Pave the Way Foundation tuyên bố rằng tổ chức của ông “sẽ tiếp tục tiết lộ càng nhiều tài liệu càng tốt, bởi vì tất cả những gì chúng ta đã khám phá được cho đến nay dường như cho thấy rằng những quan niệm tiêu cực về Giáo hoàng Piô XII đều sai lạc.”

Tổ chức đã có hơn 40 ngàn trang tài liệu trên trang mạng của mình, cùng với những video nhân chứng, sẵn sàng cho công chúng truy cập để nghiên cứu.

Hershberg khẳng định: “Chúng tôi cũng tin là nhiều người Do thái thành công trong việc rời bỏ châu Âu đã không hề có ý nghĩ rằng sở dĩ họ có được các visa và giấy thông hành là nhờ những nỗ lực của Tòa thánh.”

Tác giả cuốn "Hitler, the War and the Pope (Hitler, Chiến tranh và Giáo hoàng)”, ông Ronald Rychlak, công nhận rằng sự khám phá này của tổ chức Pave the Way Foundation là “một sự xác nhận khác nữa” về “các việc nhân ái của Giáo hoàng Piô XII và Giáo hội Công giáo.”

Ông nói: “ Khía cạnh quan trọng của tài liệu này chứng tỏ cho thấy những điều nhiều người chúng ta đã nói ngay từ đầu: Các nỗ lực có vẻ như đã được chỉ thị để bảo vệ chỉ riêng những người Do thái cải đạo không thôi, thực ra đã bảo vệ được người Do thái nói chung, bất kể họ có trở lại theo đạo hay không.”

(*) Kristallnacht: Nguyên ngữ tiếng Đức có nghĩa là Đêm Thủy Tinh. Còn gọi là Đêm Kiếng Bể, là cuộc hành quyết của chế độ Quốc xã chống người Do thái tại Đức và Áo xảy ra vào đêm 9 rạng ngày 10 tháng 11 năm 1938. Cuộc tấn công phối hợp của Đoàn Thanh niên Hitler, cơ quan mật vụ Gestapo và đội bảo vệ bán quân sự SS này đã gây ra cho 91 người Do thái bị giết, từ 25 ngàn đến 30 ngàn người bị bắt vào các trại tập trung, 267 nguyện đường bị phá hủy, hàng ngàn nhà cửa và tiệm buôn bị hôi của.