Tôi xách túi đồ nhãn hiệu Levi's ra khỏi Plaza rồi đứng lại ở cửa chờ bạn. Một
tay ăn mày chuyên nghiệp phát hiện ra tôi, sán tới đứng trước mặt. Câu
chuyện của tôi chỉ có thế thôi. Thế nhưng tay ăn mày đã dạy tôi một bài học
kinh tế còn sâu sắc hơn một khoá học tại chức kinh tế ở trường. Tôi kể câu
chuyện này chính bởi ý nguyện của tay ăn mày đó.
- Xin anh... cho tôi ít tiền đi! - Tôi đứng đó chả có việc gì nên tiện tay vứt cho
hắn đồng tiền xu, rồi bắt chuyện cùng nhau.
Ăn mày rất thích kể lể.
- Tôi chỉ ăn mày quanh khu mua sắm này thôi, anh biết không? Tôi chỉ liếc một
phát là thấy anh ngay. Đi mua Levi's ở Plaza chắc chắn nhiều tiền...
- Hả? Ông cũng hiểu đời phết nhỉ! - Tôi ngạc nhiên.
- Làm ăn mày, cũng phải ăn mày cho nó có khoa học. - Ông ta bắt đầu mở
máy.
Tôi ngẫm nghĩ một lát, thấy thú vị bèn hỏi:
- Thế nào là ăn mày một cách khoa học?
Tôi nhìn kỹ ông ta, đầu tóc rối bù, quần áo rách nát, tay gầy giơ xương, nhưng
lại sạch sẽ.
Ông ta giảng giải:
- Ai chẳng sợ và ghét ăn mày, nhưng tôi tin anh không ghét tôi, tôi đoan chắc
điều đó. Đấy là điểm tôi khác biệt với những thằng ăn mày khác.
Tôi gật đầu đồng ý, đúng là tôi không ghét ông ta, nên tôi đang nói chuyện với
ông ta đấy thôi.
- Tôi biết phân tích SWOT, những ưu thế, bất lợi, những cơ hội và nguy cơ.
Đối mặt với những thằng ăn mày là đối thủ cạnh tranh của tôi, ưu thế
(Strengths) của tôi là tôi không làm người ta phản cảm, lánh sợ. Cơ hội
(Opportunities) và nguy cơ (Threats) thì chỉ là những yếu tố điều kiện bên
ngoài thuộc về hoàn cảnh, có thể là dân số ở đây đông hay vắng, thành phố có
quyết định chỉnh trang đô thị, dẹp hè phố chăng...
- ...???
- Tôi đã từng tính toán rất cụ tỉ (cụ thể và tỉ mỉ) rằng, khu vực thương mại này
người qua lại đông, mỗi ngày khoảng mười nghìn người, nghèo thì nhiều lắm,
nhưng người giàu còn nhiều hơn. Trên phương diện lý luận thì giả như mỗi
ngày tôi xin được mỗi người một đồng xu một nghìn đồng, thì mỗi tháng thu
nhập của tôi đã được ba trăm triệu đồng. Nhưng thực tế thì đâu phải ai cũng
cho ăn mày tiền, mà một ngày làm sao tôi đi xin được mười nghìn lượt người.
Vì thế, tôi phải phân tích, ai là khách hàng mục tiêu của tôi, đâu là khách hàng
tiềm năng của tôi.
Ông ta lấy giọng nói tiếp:
- Ở khu Plaza này thì khách hàng mục tiêu của tôi chiếm khoảng 30% số
lượng người mua sắm, tỉ lệ thành công khoảng 70%. Lượng khách hàng tiềm
năng chiếm khoảng 20%, tỉ lệ thành công trên đối tượng này khoảng 50%. Còn
lại 50% số người, tôi chọn cách là bỏ qua họ, bởi tôi không có đủ thời gian để
tìm vận may của mình với họ, tức là xin tiền họ.
- Thế ông định nghĩa thế nào về khách hàng của ông? - Tôi căn vặn.
- Trước tiên, khách hàng mục tiêu nhé. Thì những nam thanh niên trẻ như anh
đấy, có thu nhập, nên tiêu tiền không lưỡng lự. Ngoài ra các đôi tình nhân cũng
nằm trong đối tượng khách hàng mục tiêu của tôi, họ không thể mất mặt trước
bạn khác phái, vì thế đành phải ra tay hào phóng. Rồi tôi chọn các cô gái xinh
đẹp đi một mình là khách hàng tiềm năng, bởi họ rất sợ bị lẽo đẽo theo, chắc
chắn họ chọn cách bỏ tiền ra cho rảnh nợ. Hai đối tượng này đều thuộc tầm
tuổi 20-30. Nếu tuổi khách hàng nhỏ quá, họ không có thu nhập, mà tuổi già
hơn, thì họ có thể đã có gia đình, tiền bạc bị vợ cầm hết rồi. Những ông chồng
đó biết đâu có khi đang âm thầm tiếc hận rằng không thể ngửa tay ra xin tiền
của tôi ấy chứ!
- Thế thì mỗi ngày ông xin được bao nhiêu tiền?
- Thứ hai đến thứ sáu, sẽ kém một chút, khoảng hai trăm nghìn. Cuối tuần
thậm chí có thể 4-500 nghìn.
 - Hả? Nhiều vậy sao?
Thấy tôi nghi ngờ, ông ta tính cho tôi thấy:
- Tôi cũng khác gì anh, tôi cũng làm việc tám giờ vàng ngọc. Buổi sáng từ 11h
đến tối 7h, cuối tuần vẫn đi làm như thường. Mỗi lần ăn mày một người tôi mất
khoảng 5 giây, trừ đi thời gian tôi đi lại, di chuyển giữa các mục tiêu, thường
một phút tôi xin được một lần được một đồng xu 1 nghìn, 8 tiếng tôi xin được
480 đồng một nghìn, rồi tính với tỉ lệ thành công 60% [(70%+50%)÷2] thì tôi
được khoảng 300 nghìn.
Chiến lược ăn mày của tôi là dứt khoát không đeo bám khách chạy dọc phố.
Nếu xin mà họ không cho, tôi dứt khoát không bám theo họ. Bởi nếu họ cho
tiền thì đã cho ngay rồi, nếu họ cho vì bị đeo bám lâu, thì tỉ lệ thành công cũng
nhỏ. Tôi không thể mang thời gian ăn mày có giới hạn của tôi để đi lãng phí
trên những người khách này, trong khi tôi có thể xoay ngay sang mục tiêu bên
cạnh.
Trời, tay ăn mày này có đầu óc quá đi, phân tích như thể giám đốc kinh doanh
hoặc giám đốc tiếp thị vậy.
- Ông nói tiếp đi! - Tôi hào hứng.
- Có người bảo ăn mày có số may hay xui, tôi không nghĩ thế. Lấy ví dụ cho
anh nhé, nếu có một thanh niên đẹp trai và một phụ nữ xinh đẹp đứng trước
cửa shop đồ lót mỹ phẩm, thì anh sẽ chọn ai để ăn mày?
Tôi ngẫm nghĩ rồi bảo, tôi không biết.
- Anh nên đi đến xin tiền anh thanh niên kia. Vì đứng bên anh ta là một phụ nữ
đẹp, anh ta chẳng lẽ lại không cho ăn mày tiền. Nhưng nếu anh đi xin cô gái
đẹp, cô ta sẽ giả vờ là ghê sợ anh rồi lánh xa anh.
Thôi cho anh một ví dụ nữa: Hôm nọ đứng ở cửa siêu thị BigC có một cô gái
trẻ tay cầm túi đồ vừa mua từ siêu thị, một đôi nam nữ yêu nhau đang đứng ăn
kem, và một anh chàng đóng bộ công chức chỉnh tề, tay xách túi đựng máy
tính xách tay. Tôi chỉ nhìn họ ba giây, sẽ không ngần ngừ bước thẳng tới mặt
cô gái trẻ xin tiền, cô gái cho tôi hẳn hai đồng xu, nhưng ngạc nhiên hỏi tôi tại
sao chỉ xin tiền có mỗi cô ta. Tôi trả lời rằng, cái đôi tình nhân kia đang ăn, họ
không tiện rút ví ra cho tiền, anh kia trông có vẻ lắm tiền, trông như sếp nhưng
vì thế trên người họ thường không có sẵn tiền lẻ. Còn cô vừa mua sắm ở siêu
thị ra, cô tất còn ít tiền thừa, tiền lẻ.
 Chí lý, tôi càng nghe tay ăn mày nói càng tỉnh cả người ra.
- Cho nên tôi bảo rồi, tri thức quyết định tất cả!
Tôi nghe sếp tôi nói bao lần câu này, nhưng đây là lần đầu tôi nghe một thằng
ăn mày nói câu này.
- Ăn mày cũng phải mang tri thức ra mà ăn mày. Chứ ngày ngày nằm ệch ra ở
xó chợ, cầu thang lên đường vượt giao lộ, xin ai cho được tiền? Những người
đi qua giao lộ, chạy qua cổng chợ đều vội vàng hoặc cồng kềnh, ai ra đấy mà
chơi bao giờ, ra đấy xin chỉ mệt người. Phải trang bị tri thức cho chính mình,
học kiến thức mới làm người ta thông minh lên, những người thông minh sẽ
không bao giờ ngừng học hỏi kiến thức mới. Thế kỷ 21 rồi, bây giờ người ta
cần gì, có phải là cần nhân tài không?
Có lần, có một người cho tôi hẳn 50 nghìn, nhờ tôi đứng dưới cửa sổ gào:
"Hồng ơi, anh yêu em", gào 100 lần. Tôi tính ra gọi một tiếng mất 5 giây, thời
gian cũng tương tự như tôi đi ăn mày một lần, nhưng lợi nhuận đạt được chỉ
500 đồng, còn kém đi ăn mày, thế là tôi từ chối.
Ở đây, nói chung một tay ăn mày một tháng có thể đi xin được một nghìn hoặc
tám trăm lần. Người nào may mắn thì cùng lắm đi xin được khoảng hai nghìn
lần. Dân số ở đây khoảng ba triệu, ăn mày độ chục anh, tức là tôi cứ khoảng
mười nghìn người dân mới ăn mày một người. Như thế thu nhập của tôi ổn
định, về cơ bản là cho dù kinh tế thế giới đi lên hay đi xuống, tình hình xin tiền
của tôi vẫn ổn định, không biến động nhiều.
Trời, tôi phục tay ăn mày này quá!
- Tôi thường nói tôi là một thằng ăn mày vui vẻ. Những thằng ăn mày khác
thường vui vì xin được nhiều tiền. Tôi thường bảo chúng nó là, chúng mày
nhầm rồi. Vì vui vẻ thì mới xin được nhiều tiền chứ.
Quá chuẩn!
- Ăn mày là nghề nghiệp của tôi, phải hiểu được niềm vui do công việc của
mình mang lại. Lúc trời mưa ít người ra phố, những thằng ăn mày khác đều ủ
rũ oán trách hoặc ngủ. Đừng nên như thế, hãy tranh thủ mà cảm nhận vẻ đẹp
của thành phố. Tối về tôi dắt vợ và con đi chơi ngắm trời đêm, nhà ba người
nói cười vui vẻ, có lúc đi đường gặp đồng nghiệp, tôi có khi cũng vứt cho họ
một đồng xu, để thấy họ vui vẻ đi, nhìn họ như nhìn thấy chính mình.
 - Ối ông cũng có vợ con?
- Vợ tôi ở nhà làm bà nội trợ, con tôi đi học. Tôi vay tiền ngân hàng mua một
căn nhà nhỏ ở ngoại thành, trả nợ dần trong mười năm, vẫn còn sáu năm nữa
mới trả hết. Tôi phải nỗ lực kiếm tiền, con tôi còn phải học lên đại học, tôi sẽ
cho nó học Quản trị kinh doanh, Marketing, để con tôi có thể trở thành một
thằng ăn mày xuất sắc hơn bố nó.
Tôi buột miệng:
- Ông ơi, ông có thu nhận tôi làm đệ tử không?