Kể từ khi bắt đầu được chiếu ở Trung Quốc đến nay, cuốn phim Avatar của đạo diễn James Cameron đã đạt được một số khách hàng kỷ lục.

Nhưng chính quyền Bắc Kinh thì không hài lòng vì cuốn phim khoa học giả tưởng này đang trở thành là một biểu tượng chống đối.

Tổng Bí Thư Hồ Cẩm Ðào của đảng Cộng Sản Trung Hoa hiện nay thích đề cao chủ nghĩa “hài hòa”, và ông muốn dân phải theo tiêu chuẩn “hài hòa” của ông. Tiếc thay, dân chúng, ít nhất là dân đi xem xi nê lại thích loại phim “hành động” hơn.

Thành ra thật khó xử cho ủy ban kiểm duyệt phim ảnh Trung Quốc khi cuốn phim Avatar vượt mọi kỷ lục về số người xem kể từ khi được đưa ra chiếu cách đây khoảng hơn ba tuần. Ấy là chưa kể các chat room trên mạng đầy những lời phê bình nhận xét là câu chuyện trong cuốn phim, về những kẻ khai thác đã phá hoại đất đai và cưỡng bách đuổi dân khỏi khu đất của họ, chẳng khác mấy những gì đang xảy ra ở Trung Quốc hiện nay cả?

Ðiều còn đáng sợ hơn nữa là nhỡ những người dân khiếu kiện, biểu tình phản đối việc cưỡng bức chiếm đất ở vùng Hoa Nam đột nhiên dùng Avatar làm tiếng gọi lên đường tổ chức kháng chiến. Hơn thế, chuyện lại xảy ra vào đúng lúc đang có cuộc tranh chấp với Google và bất đồng ngày một nhiều giữa chính phủ Hoa Kỳ và chính phủ Bắc Kinh, về vấn đề tự do thông tin cho quần chúng nhân dân tại Hoa Lục.

Và có vẻ như là các ông bà trong ban kiểm duyệt đã nghĩ ra cách hay nhất để ngăn chặn và lấy lòng ông tổng bí thư là rút cuốn phim Avatar không cho chiếu nữa, thay thế bằng một bộ phim “ái quốc” về cuộc đời của Ðức Thánh Khổng, với thông điệp đặc biệt được chế độ ưa chuộng về thuyết chính danh và đòi hỏi phải tôn trọng tôn ty trật tự. Hẳn họ nghĩ là kế đó thật tuyệt vời, thay thế một cuốn phim rõ ràng phản động của Ðế Quốc Mỹ bằng cuốn phim “hàng nội” rất đúng theo tiêu chuẩn nhà nước đã đặt ra.

Nhưng vấn đề là dân chúng nổi giận. Họ bảo cuốn phim do tài tử Châu Nhuận Phát thủ vai chính quá dở. Các nhà phê bình chê phim cứng ngắc, vừa giảng đạo một cách khó nuốt, lại để cho khán giả dễ nuốt hơn bèn chêm thêm vài đoạn Ðức Thánh Khổng ra tay biểu diễn võ công. Ấy là chưa kể cuốn phim đã cố gượng ép thêm một chuyện tình cho vị thánh khả kính nữa. Ngay đến cả tờ Global Times, tờ báo chính thức của nhà nước, cũng phải cho cuốn phim chỉ được 4 trên 10 điểm, so với Avatar được đến 9.4 trên 10. Blogger Hán Hán, được coi như là tiếng nói của giới thanh niên, chỉ cho được có 2 trên 10, gọi cuốn phim của nhà nước là một sự thất bại hoàn toàn về mọi phương diện từ giải trí đến giáo dục đến cả luôn kinh doanh nữa. Bởi khổ một nỗi mặc dầu có Châu Nhuận Phát, cuốn phim cũng vẫn vắng hoe, chẳng mấy ai đi xem.

Trước phản ứng quá mạnh của dân chúng, Ban kiểm duyệt bèn thụt lùi đôi chút, tuyên bố là chỉ rút bản chiếu ba chiều nổi 3D còn loại phim thường chiếu 2D của Avatar vẫn được tiếp tục. Trong khi đó, chính quyền tổ chức một chiến dịch bắt buộc các xí nghiệp quốc doanh và ban ngành trong chính phủ phải mua hàng lô vé đi xem Khổng Tử rồi phát cho nhân viên. Một số rạp xinê còn được lệnh phát kèm vé đi xem Khổng Tử mỗi khi có ai mua vé xem Avatar. Nhưng có những rạp còn bén nhạy hơn về phương tiện làm ăn, dụ khách hàng là nếu mua vé đi xem Khổng Tử thì sẽ được mua thêm vé Avatar dễ dàng hơn.

Trong khi đó, Internet tiếp tục ồn lên những lời phê bình. Trên diễn đàn chat Tianya, một người viết “Khổng Tử là một kẻ thù của dân chủ và tự do. Ông ta chỉ bảo người ta trở thành nô lệ, bị bóc lột và đè nén.” Một người khác đồng ý và chửi thề “Khổng Tử là một tên bợ đ... t. Ðó là lý do tại sao các viên chức chính quyền mê ổng.” Một số khác đang kêu gọi tẩy chay Khổng Tử để dạy cho ban kiểm duyệt một bài học, đừng có cố ép dân chúng phải “nuốt” những cuốn phim đúng chỉ tiêu nhà nước nhưng dở quá tệ nữa. Một số khác chế nhạo luận điệu của ông phó chủ tịch ban kiểm duyệt giải thích là việc rút không cho chiếu Avatar tại các rạp xi nê 2D hoàn toàn vì lý do thương mại, bởi giá vé 2D chỉ bằng một phần ba tổng số thâu nhập của Avatar. Nhân vật được dẫn lời trên Hoa Nam Nhật Báo nói là trong khi thật khó kiếm vé đi xem Avatar trên 3D hay IMAX, chỉ bán được có 20% vé 2D thôi, thành ra rút lại không cho chiếu 2D là đúng lắm.

Các chat room lại ồn lên những lời phản đối. Tại sao mà chỉ có 20% khi bên ngoài bất cứ một rạp nào chiếu Avatar 2D đều đông nghẹt, với người ta sắp hàng cả cây số. Lý do, họ giải thích, rất là đơn giản, dân nghèo, giá 3D mắc, rạp 3D ít, nên ai cũng chỉ đi xem 2D thôi.

Và họ còn ồn ào bàn luận về lý do tại sao nhà nước rút phim Avatar. Một kẻ viết trên địa chỉ Mop giải thích “Avatar là về gì? Về chính quyền đuổi dân chiếm đất và về những người dân sẵn sàng hy sinh tính mạng để bảo vệ đất đai của mình. Có một đạo diễn nào ở Trung Quốc dám đụng đến đề tài đó đâu!” Ngay đến một nhà phê bình trên tờ Global Times, tờ báo do chính Nhân Dân Nhật Báo xuất bản, cũng công nhận là cốt truyện phim Avatar “giống in hệt những vụ trục xuất bạo động trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta.”

Trong khi đó, cuốn phim Khổng Tử thì bị chê quá trời. Trước cửa một rạp chiếu cuốn phim Khổng Tử, một cô vừa ra khỏi một rạp cinê nhận xét “Tôi nghĩ họ muốn bắt chước Braveheart, nhưng đạo diễn của Braveheart hay hơn nhiều”. Một cô khác giải thích là cô đi xem phim chỉ vì mê Chu Nhuận Phát. Nhưng khi được phóng viên của tờ Asia Sentinel hỏi phải chăng chính quyền muốn ngăn chặn bớt người đi xem Avatar vì sợ họ xem phim rồi bắt chước người dân đó nổi loạn. Cô ta bực tức bảo “Thật nực cười. Người ta muốn đi xem gì thì xem chứ!”

Ðiều mỉa mai hơn nữa là mới chỉ hôm trước, các cơ quan ngôn luận của chính quyền Bắc Kinh mới cáo buộc Hoa Kỳ là theo đuổi “chủ nghĩa đế quốc thông tin.”