San Jose vào đầu tháng Bảy, nóng vì thời tiết và cũng nóng vì những tin tức hàng đầu đã làm chúng ta phải dán mắt theo dõi các bản tin break news từng giờ. Có lẽ phần tin tức chiếm trọn các khung thời gian truyền hình là đám tang ông hoàng nhạc Pop Micheal Jackson vừa băng hà với di chúc đầy bí ẩn, thêm vào đó là sự kiện thiếu hụt ngân sách của bang California khiến người già, trẻ con đang chới với vì sức khỏe và giáo dục. Những công nhân viên chức chính quyền lãnh những tấm chi phiếu IOU (tôi nợ anh) mõng manh khiến cho bầu không khí ngày lễ độc lập Hoa kỳ năm nay có phần buồn tẻ, bên cạnh đó các anh kiểm lâm (ranger) bị cắt việc làm nên một số nơi cấm đốt pháo và cấm luôn chuyện nướng BBQ tại các công viên cây xanh là hai công việc mà dân Mỹ ưa thích trong ngày lễ quốc gia này đã tăng thêm sự ảm đạm cho bầu không khí độc lập. Dù vậy, ngày July Fourth vẫn cứ đến và chính quyền vẫn phải theo nghi thức quốc gia làm nghĩa vụ qua việc đặt vòng hoa ở các nghĩa trang để tưởng niệm các binh sĩ nhiều thế hệ đã nằm xuống bảo vệ nền tự do, độc lập cho Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ.

Trên năm trăm về trước khi ông Christopher Columbus khám phá ra châu Mỹ cuối thế kỷ mười lăm (1492) thì nhiều người dân các quốc gia Âu châu đến đây để tìm tự do tín ngưỡng như Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Anh, Pháp, Hòa Lan đến thuộc địa xứ này. Một số dân hành hương (pilgrims) phát xuất từ Anh quốc có thể được xem là nhóm dân tị nạn đầu tiên, rồi đến nhóm Puritans đến cư ngụ tại Massachusetts, nhóm Quakers đến vùng Pennsylvania và nhóm người Cathoilic định cư tại Maryland. Lục địa vô cùng rộng lớn và màu mỡ này đã đón tiếp dân Hoà Lan và Pháp đến mua bán, dân Pháp định cư tại Gia nã đại, dân Bồ đoà nha đến Florida và dân Hòa Lan đến Nữu ước. Vì là đất thuộc địa của từng quốc gia xâm chiếm bởi Anh, Pháp, Bồ đào nha v.v. nên cuộc chiến tranh giành quyền kiểm soát giữa Anh và Pháp xảy ra năm 1763 đã giúp Anh thắng Pháp và chiếm luôn Gia Nã Đại lập nên 13 vùng đầu tiên của Hoa kỳ gồm Connecticut, New Hampshire, New York, New Jersey, Massachusetts, Pennsylvania, Delaware, Virginia, North Carolina, South Carolina, Georgia, Rhode Island, Maryland. Dĩ nhiên 13 vùng thuộc địa này dưới quyền cai trị của vua George III (1738-1820, Windsor) khiến người dân phải trả thuế cho mẫu quốc quá cao nhưng lại không có đại biểu trong Quốc Hội Anh để nói lên nguyện vọng thiết yếu cho dân địa phương; chính vì thế mà họ phải nổi dậy đòi quyền tự do và độc lập. Năm 1774 đại biểu của 13 vùng thuộc địa họp lần đầu tiên tại Philadelphia, bang Pennsylvania. Cuộc họp này gọi là Quốc Hội Lục Ðịa thứ nhất (First Continental Congress) và do tướng George Washington thống lãnh quân đội chống lại Anh Quốc chủ trì và quyết định tuyên chiến với nước Anh. Nghe tin như vậy cho nên quân đội hoàng gia Anh của vua George tiến về Concord, Massachusetts tháng 4 năm 1775 để dẹp đạo quân nổi dậy của George Washington; nhưng tiếng súng vang vọng nơi này là âm vang đầu tiên đánh dấu cuộc cách mạng giành độc lập cho Mỹ quốc. Tháng Năm năm 1776 sau gần một năm cố gắng giải quyết sự khác biệt với Anh quốc nhưng bất thành, một lần nữa các đại diện cho Quốc Hội lục địa thứ nhì tái diễn với sự quyết tâm bởi Richard Henry Lee vùng Virginia, nhận thấy rằng những cố gắng của họ vô vọng, rồi một ủy ban được thành lập để soạn thảo bản Tuyên Ngôn Độc Lập công khai. Đứng đầu ủy ban là Thomas Jefferson, tiếp theo là John Adams, Ben Benjamin Franklin, Philip Livingston và Roger Sherman.

Thomas Jefferson soạn ra bản tuyên ngôn độc lập và được xét duyệt bởi John Adams, Benjamen Franklin và Jefferson, tiếp theo có 56 hội viên ký tên và xác nhận không còn là thuộc địa của Anh Quốc nữa. Lúc bấy giờ John Hancock, chủ tịch của Đại hội lục địa lần thứ hai ký đầu tiên bản Tuyên Ngôn vào ngày Bốn tháng Bảy năm 1776. Đến ngày Tám tháng Bảy năm ấy là lần đầu tiên bản tuyên ngôn này được đọc trước công chúng tại Independence Square của Philadelphia.

Đây là những anh hùng can đảm vì hành động đó được xem là tội phản bội mẫu quốc có thể bị chém đầu bởi chính phủ hoàng gia Anh quốc. Đây cũng là một văn kiện lịch sử tuyệt vời ví chính nó là bằng chứng của cuộc cách mạng giữa dân Mỹ đối với những bất bình với vua George III. Tuyên ngôn đã khẳng định về lãnh thổ độc lập theo tư tưởng triết gia John Locke và Jean Jacques Rousseau, nó khẳng định rằng mọi người đều do Thượng Đế và thiên nhiên tạo ra phải có những quyền lợi tự nhiên nào đó, không được xâm phạm quyền tự do của họ.

Một năm sau ngày ký, Bốn tháng Bảy năm 1777 là ngày lễ Independence Day được cử hành lần đầu tiên và các vùng thuộc địa này chính thức trở thành 13 tiểu bang tiên khởi của Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ.

Tờ báo Virginia số ra ngày July 18th 1777 trân trọng chạy hàng tiêu đề đầy thiêng liêng và tự hào: "Ngày 4 tháng 7 là ngày vinh quang và đáng nhớ nhất, từ rày về sau sẽ được tổ chức trên toàn nước Mỹ từ năm này đến năm khác cho đến khi nào thời gian không còn nữa” vì rằng năm này, người dân Phidalelphia tưởng nhớ ngày 4 tháng 7 bằng hình thức đỗ chuông ngân vang, súng nổ liên hồi, đèn cầy thắp sáng mọi nơi, pháo đốt tưng bừng, và người người hát khúc hoan ca. Sáu năm sau khi chiến tranh chấm dứt thì ngày 4 tháng 7 trở thành ngày nghỉ trong vài nơi chứ không phải là quốc lễ vì tại Boston, ngày lễ Độc lập lấy ngày mùng Năm tháng Ba là sự kiện thảm sát của Boston (Boston Massacre) làm căn bản. Mãi cho đến năm 1941, quốc hội Mỹ mới chính thức tuyên bố ngày Bốn tháng Bảy là ngày lễ Độc Lập chính thức của Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ.

Trên đây là những sự kiện đáng nhớ mà các học sinh trung học tại Hoa Kỳ phải thuộc, có điều là sự tự do mà chúng ta hưởng bây giờ ít được học sinh đánh giá đúng mức sự hy sinh gan dạ đổi bằng cái đầu của bao vị anh hùng tiền nhân mới gặt hái được. Cũng như nước uống và không khí, ít người cám tạ trời đất và thiên nhiên thường ban phát miễn phí, đã vậy có kẻ vô ý thức lại gây ra bao ô nhiễm độc hại đối với tạo hóa và môi trường tự nhiên bao la kia.

Quay lại với hiện thực về quê hương Việt Nam với thời gian lập quốc dài hơn tám lần đất nước hùng vĩ này, đã bao lần bản tuyên ngôn độc lập vang vọng núi rừng thẩm thấu từng sớ thịt dân Nam mà bây giờ con cháu lại tủi nhục nhìn lâng bang lấn lướt.

Từ năm 1077 cuộc chiến đấu oanh liệt trên phòng tuyến sông Như Nguyệt tức khúc sông Cầu thuộc huyện Yên Phong, tỉnh Hà Bắc hiện tại giữa quân dân Đại Việt dưới sự lãnh đạo của anh hùng Lý Thường Kiệt và mấy chục vạn quân Tống do Quách Quỳ chỉ huy. Một đêm trăng sáng quân sĩ hai bên bỗng nghe tiếng ngâm vang vọng bài thơ:

“Nam Quốc sơn hà Nam Đế cư
Tiệt nhiên định phận tại thiên thư
Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm ?
Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư !”

(NHDũng phỏng dịch:
Đất nước này là của Việt Nam,
Hình cong chữ S thật vuông tròn,
Đánh tan xâm lược bao triều đại.
Sao lũ Hán gian chẳng thuộc bài?)

Tiếng ngâm từ đền thờ Trương Hống và Trương Hát là hai vị tướng tài của Việt Vương Triệu Quang Phục. Bài thơ góp phần khích lệ tinh thần chiến đấu của quân ta và khiến quân Tống hoang mang, rúng động, dẫn đến sự thất bại thảm hại của quân nhà Tống nước Tàu.

Bờ cõi Đại Việt thanh bình cho đến khi quân Nguyên Mông kéo vào xâm lăng, anh hùng Trần Hưng Đạo (1228-1300) ba lần dẹp tan quân tham tàn, nói lên thân chứng của cả một dân tộc qua hàng vạn anh hùng gục ngả cho nền tự chủ, độc lập nước nhà. Kịp đến đời vua Lê Thái Tổ (1341-1433)), vị anh hùng chiến thắng quân Minh, người khai sáng vương triều hậu Lê là vị vua làm hết sức mình vì sự nghiệp an biên bờ cõi và Ngài đã để lại lời căn dặn sâu sắc cho bao đời sau rằng:

Biên phòng hảo vị trù phương lược
Xã tắc ưng tu kế cửu an

NH Dũng phỏng dịch:

“Phòng thủ biên cương là hệ trọng,
Sơn hà trù liệu kế an bang,
Xưa nay dân vốn là của quý,
Trong ấm ngoài êm phải dự trù”

Rồi Quang Trung Hoàng Đế chí đến anh hùng Nguyễn Thái Học, Phan Bội Châu… đời nào cũng có bản tuyên ngôn độc lập cho nước nhà để nước không bị xâm lược, dân không còn nô lệ lầm than.

Chúng ta thật tự hào với tiền nhân qua những bản tuyên ngôn độc lập hào hùng mà tổ tiên ta đời nào cũng có. Nhưng lắm lúc bỗng nhiên ta tủi nhục khi nghe Ông Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh nước Cộng Sản Việt Nam ngày Hai tháng Chín năm 1945 tại vườn hoa Ba Đình Hà Nội, nội dung có phần vay mượn của bảng tuyên ngôn Độc Lập Hoa Kỳ nhưng thật chất lại là điều mâu thuẩn, từ đó đến nay hàng triệu người lầm than khổ ải qua vụ đấu tố cải cách ruộng đất 1954, Nhân Văn Giai Phẩm 1956, chôn sống tập thể tại Huế năm Mậu Thân 1968, bắt bỏ tù hàng triệu binh sĩ Việt Nam Cộng Hòa 1975 khiến hàng triệu người dân bỏ nước ra đi tìm tự do thật sự. Chưa hết, với nến độc lập giả hiệu đó, biên cương, lãnh hải đã bị Trung Cộng lấn chiếm, cấm ngư phủ Việt Nam ra biển Việt Nam đánh bắt cá; Hoàng Sa, Trường Sa bị xóa tên trên bản đồ thành huyện Tam Sa thuộc khu hành chánh Hải Nam, Trung Cộng; Tây nguyên trung phần Việt Nam bị Tàu khai thác mỏ Bauxit và quân đội Trung Cộng giả dạng công nhân hoành hành xương sống Tây nguyên. Chủ thuyết ngoại lai áp dụng cho chế độ cai trị hà khắc dân lành và tâm thức con dân Việt Nam bị biến thiên theo chiều điên đảo: hối lộ, lừa lọc, dối trá và nghi kỵ bao trùm lên giãi đất quê hương khi ai đó vô tình nhắc đến nền độc lập của dân ta nhân kỷ niệm độc lập xứ người.